Buddyzm koreański, ukształtowany pod silnym wpływem kultury chińskiej, wciąż pozostaje bliski pierwotnym źródłom, zachowując zwłaszcza tradycję mocnej i wytrwałej praktyki. Przyczyniło się do tego wielowiekowe funkcjonowanie w trudnych warunkach: mnichami zostawali w większości ludzie najbardziej zahartowani i zdeterminowani. Jednocześnie doświadczenia historyczne przyczyniły się do wzmacniania w nim – wyraźnych od początku – tendencji synkretycznych, dążności do uzyskania syntezy nauk różnych szkół, a w szczególności przezwyciężania podziału na praktykę medytacji i studiowanie sutr. Dzięki temu buddyzm koreański, zachowując wierność naukom wielkich historycznych mistrzów, charakteryzuje się otwartością na różne tradycje i zdolnością do adaptacji do zmieniających się warunków.
Początki i rozkwit (IV–XIV w.)
Buddyzm dotarł na Półwysep Koreański w okresie Trzech Królestw, gdy na terenie dzisiejszej Korei istniały trzy państwa: Kogurjo, Pekdze i Silla. W 372 roku do Kogurjo przybyli z Chin wysłannicy Fú Jiāna (dynastia Wcześniejsze Qi); członkiem poselstwa był mnich buddyjski Szun Tao (znany w Korei pod imieniem Sundo), który przywiózł ze sobą sutry, obrazy i posągi Buddy. Kilkadziesiąt lat później do Kogurjo zostały sprowadzone liczne księgi buddyjskie z Chin.
W państwie Pekdze początkowo przyjął się buddyzm w wersji indyjskiej, którą w 384 roku po raz pierwszy przekazał mnich-misjonarz Malananta. Na początku VI wieku koreański mnich Kjomik wybrał się z wyprawą do Indii, skąd w 526 roku przywiózł komplet tekstów określających reguły życia zakonnego (Winaja Pitaka), które następnie pod jego kierunkiem zostały przetłumaczone na chiński. To właśnie za pośrednictwem mnichów z tego królestwa z buddyzmem po raz pierwszy zapoznali się Japończycy (II poł. VI w.).
Najpóźniej buddyzm uzyskał status oficjalnego wyznania w państwie Silla, gdzie początkowo działalność misyjna, prowadzona przede wszystkim przez mnichów z Kogurjo, napotykała na znaczny opór, zwłaszcza wśród arystokracji. Nową religię uznano dopiero w 535 roku; od tego momentu rozwijała się ona w ścisłym związku ze sprawowaniem władzy politycznej, stając się podstawą jej legitymizacji. Królestwo Silla, w przymierzu z chińską dynastią Tang, podbiło w 660 roku Pekdze, a osiem lat później Kogurjo, rozpoczynając tym samym okres Zjednoczonej Silli.
W okresie państwa Silla oraz Zjednoczonej Silli buddyzm koreański przeżywał szczytową fazę swojego rozwoju. Uzyskał rangę religii państwowej: wiara miała jednoczyć wszystkich mieszkańców dla dobra królestwa. Mnisi buddyjscy pełnili na dworze funkcję doradców oraz mieli duży wpływ na system kształcenia. Dzięki wsparciu ze strony dworu powstawały kolejne klasztory, które cieszyły się znacznymi przywilejami, także ekonomicznymi. Królewski mecenat umożliwił także rozwój studiów doktrynalnych, których podstawą były księgi buddyjskie sprowadzone w 565 roku z Chin (około 1700 tomów) oraz wyjazdy mnichów koreańskich na nauki do chińskich klasztorów. Została ufundowana świątynia Hwangnyongsa, stanowiąca w tym czasie centrum myśli buddyjskiej. Związani byli z nią między innymi tak znani buddyjscy mnisi, jak Wŏgwang (531–630), Chajang (608–686), Wŏnhyo (617–686) oraz Ŭisang (625–702). Buddyzm wywierał także ogromny wpływ na literaturę, sztukę i architekturę.
Do najważniejszych szkół buddyjskich powstałych w tym czasie należały hwaŏm (stworzona przez Ŭisanga; jej nauki koncentrowały się wokół Sutry Awatamsaka) oraz Pŏpsong (szkoła Natury Dharmy, założona przez Wŏnhyo). Szkoła hwaŏm głosiła doktrynę o wszechobejmującej harmonii, twierdząc, że każde zjawisko jednostkowe zawiera w sobie wielość zjawisk, a wielość jest jak jedno. Szkoła Pŏpsong stawiała sobie za cel między innymi zharmonizowanie poglądów wszystkich szkół buddyjskich w ramach jednego systemu nauczania; dążenie to znalazło szczególnie dobitny wyraz w napisanym przez Wŏnhyo Traktacie o harmonijnym pojmowaniu dziesięciu doktryn (Simmun hwadzong-non).
W tym okresie ukształtował się specyficzny charakter buddyzmu koreańskiego, który cechował się nie tylko podejściem zmierzającym do łączenia różnych nauk i stylów w ramach samego buddyzmu, lecz także otwartością na inne filozofie, wyznania i kulty, takich jak konfucjanizm, taoizm i szamanizm. Szczególnie silny był wpływ szamanizmu, z którego buddyzm zaczerpnął wiele wyobrażeń i praktyk.
Pod koniec Zjednoczonej Silli zaczęła rozwijać się także szkoła Sŏn (soen lub seon; chin. czan; jap. zen). W Chinach nauczanie czan, skoncentrowane na praktyce medytacji, rozwinęło się w VI i VII w. W Korei wprowadził je w połowie VII w. mnich Pŏmnang (uczeń Czwartego Patriarchy czan Dayi Daoxina; 579–651) po powrocie z Chin. Jej oblicze kształtowało dziewięć górskich szkół (klasztory przybierały nazwy od gór, na których się mieściły); aż osiem z nich należało do linii przekazu Mazu Daoyi (709–788) i jego uczniów, przede wszystkim Xitanga Zhizanga (738–817).
Nowa szkoła medytacyjna zyskała znaczną popularność i przyćmiła dominujące wcześniej kierunki w buddyzmie koreańskim, także w wyniku demonstrowania swojej odrębności i kwestionowania nauk szkół doktrynalnych (co niekiedy prowadziło do otwartych konfliktów). Założyciele górskich szkół sŏn cieszyli się znacznym autorytetem u władców Korei, którzy powoływali niektórych z nich na swoich doradców. Jednak najwięcej wyznawców sŏn zdobył sobie wśród bogatych i potężnych rodów na prowincji.
Na przełomie IX i X wieku nieustanne rozruchy w państwie doprowadziły do zanikania nauk. Chyląca się ku upadkowi dynastia władców Silli nie była już w stanie wspierać klasztorów. W tym czasie narastały kontrowersje pomiędzy szkołami sŏn i hwaŏm.
W 918 roku do władzy doszła dynastia Korjo (od niej pochodzi obecna nazwa Korei), która utrzymała się do 1392 roku. W okresie jej rządów buddyzm koreański – a w szczególności sŏn – przeżywał odrodzenie, ponownie korzystając z państwowego mecenatu. Buddyjskie klasztory otrzymywały duże przydziały ziemi, były zwolnione od płacenia podatków, a mnichów nie obejmował obowiązek służby wojskowej oraz wykonywania robót publicznych. Wprowadzono system egzaminów dla mnichów, podobny do egzaminów do służby urzędniczej. Były one podzielone na dwie części: egzaminy dla mnichów szkół medytacyjnych (sŏn) oraz egzaminy dla mnichów szkół doktrynalnych (kyo). Wielu duchownych buddyjskich zajmowało eksponowane pozycje przy dworze, otrzymując tytuły wangsa (Nauczyciel Królewski) lub kuksa (Nauczyciel Narodowy).
Powszechna była wiara, że pomyślność buddyzmu gwarantuje dobro całemu krajowi oraz jego władcom. Dzięki wsparciu państwa znowu na dużą skalę rozwijane były studia teologiczne. Jednym z największych osiągnięć było wydrukowanie w drugiej połowie XI wieku kanonu buddyjskiego, tzw. Tripitaki Koreańskiej, w chińskiej wersji językowej (około 6 tysięcy ksiąg).
Wzrostowi znaczenia buddyzmu towarzyszyło zaostrzanie się rywalizacji o autorytet duchowy i wpływy pomiędzy szkołami doktrynalnymi a dynamicznie rozwijającym się sŏn. Jako pierwszy próbę rozwiązania narastających sporów podjął mistrz Ŭichŏn (1055–1101), który postawił sobie za cel ożywienie szkoły chŏntae (chin. T’ientai; jap. Tendai) jako kierunku synkretycznego, łączącego podejście medytacyjne (typowe dla sŏn) z doktrynalnym (opartym na studiowaniu sutr); starania te przerwała przedwczesna śmierć. Do jego idei powrócił mistrz Pojo Chinul (1158–1210), który sformułował zasady praktyki nastawionej na równoczesne dążenie do oświecenia (samadhi) poprzez medytację oraz na realizację mądrości (pradżni) na drodze studiowania sutr. Jego podejście ukształtowało praktykę sŏn w klasztorach szkoły Czogje (tak nazwana została góra, na której zbudował świątynię Songgwangsa; jest to odpowiednik chińskiej nazwy góry, na której przebywał Szósty Patriarcha Huineng).
Pod koniec panowania dynastii Korjo również szkoły sŏn zaczęły się ze sobą łączyć. O ile początkowo istnienie niezależnych szkół było zjawiskiem pozytywnym, gdyż zapewniało różnorodność i nieskrępowany rozwój każdej z nich, o tyle w późniejszym okresie przeważyły tendencje negatywne: pojawiła się rywalizacja i konflikty pomiędzy poszczególnymi szkołami, związane z dążeniem do narzucenia swojego autorytetu pozostałym. W 1356 roku mistrz Taego Poŭ (1301–1382) doprowadził do połączenia dziewięciu górskich szkół pod nazwą Czogje, która stała się jedyną szkołą sŏn w Korei.
Przy końcu okresu Korjo zaczęły narastać problemy związane z zaangażowaniem mnichów buddyjskich w politykę. Liczne przywileje, polityczne i ekonomiczne, spowodowały, że do klasztorów (było ich w tym czasie ok. 3000) zaczęły wstępować nie tylko osoby, które chciały się rozwijać duchowo, lecz także ludzie kierujący się ambicjami politycznymi i pragnieniem dostatniego życia. Na tym tle dochodziło nawet do walk z dworem królewskim, ponieważ mnisi podejmowali próby wykorzystywania słabnącej pozycji koreańskich władców.
W drugiej połowie XIII wieku królestwo Korjo zostało podbite przez Mongołów, stając się lennem dynastii Yuan. W tym czasie z Chin na teren Korei zaczęły przenikać nowe prądy, w szczególności neokonfucjanizm, stopniowo wypierając buddyzm.
Okres prześladowań (1392–1897)
W 1392 roku władzę w Korei przejęła dynastia Yi (związana z chińską dynastią Ming), która do buddyzmu odnosiła się obojętnie lub wręcz wrogo, propagując jako swoją ideologię neokonfucjanizm. Mnisi buddyjscy utracili wpływy polityczne i zostali pozbawieni przywilejów ekonomicznych. Rozpoczął się proces planowego ograniczania znaczenia i możliwości oddziaływania buddyzmu. Liczbę świątyń w całym kraju ograniczono do 242. Klasztory, z których wiele stanowiło wcześniej ośrodki aktywności politycznej, były likwidowane, a ich dobra konfiskowane na rzecz skarbu państwa. Jednocześnie zakazano budowy nowych świątyń w pobliżu miast. Zniesiono system egzaminów dla mnichów, co nie tylko obniżało ich prestiż, lecz także uniemożliwiało weryfikację ich wiedzy. Mnichom zakazano nawet wstępu do stolicy. Dochodziło do niszczenia buddyjskich pism. Do końca XVIII wieku klasztory buddyjskie całkowicie zniknęły z miast; utrzymały się przede wszystkim wspólnoty mające ośrodki w górach (ok. 1500). W efekcie tych zmian do klasztorów wstępowali zarówno ludzie szczególnie zdeterminowani w wierze, jak i niepiśmienni biedacy, szukający szansy na przeżycie, a w skrajnych przypadkach także pospolici przestępcy, ukrywający się przed wymiarem sprawiedliwości.
Odgórnie zostało narzucone kolejne połączenie szkół buddyjskich. Z jedenastu szkół, które były aktywne pod koniec panowania dynastii Korjo, pod koniec XIV wieku pierwszy król z dynastii Yi uznał tylko siedem, co zmusiło pozostałe do dołączenia się do nich. W 1424 roku król Sedzong (1419–1450) wydał dekret, na mocy którego szkoła Czogje została połączona z dwiema (z wciąż działających sześciu) szkołami doktrynalnymi: chŏntae i winaja; natomiast cztery pozostałe szkoły kyo utworzyły Szkołę Doktryny (kor. Kyojong). Ten podział na dwa zasadnicze nurty przetrwał aż do XX wieku. W XVI wieku za reprezentatywny uznano tylko kierunek medytacyjny (sŏn).
Pomimo ogólnie niesprzyjających okoliczności, o żywotności myśli buddyjskiej świadczy prowadzenie prac translatorskich i tworzenie komentarzy, szczególnie w XV i XVI wieku; między innymi podjęto prace nad przekładami pism buddyjskich na język koreański. Nauczanie prowadzili także wytrwale mnisi pustelnicy, którzy działali w górach; choć wielu z nich było niepiśmiennych, to dzięki nim buddyzm przetrwał okresy marginalizacji i prześladowań.
Krótkotrwałą poprawę sytuacji buddyzmu przyniosło zaangażowanie się mnichów w obronę kraju (także w walkę zbrojną) podczas najazdu japońskich wojsk Hideyoshiego w XVI wieku. Mistrz sŏn Sŏsan Taesa (1520–1604; jako pierwszy połączył funkcje opata szkół Kyojong i Czogje) zorganizował czterotysięczną armię mnichów, która przyczyniła się walnie do obrony niepodległości Korei. Przyniosło to wzrost prestiżu buddyzmu, lecz nie doprowadziło do odwrócenia trendu; po podpisaniu traktatu pokojowego z Japonią odżyły tendencje do umacniania filozofii i etyki neokonfucjańskiej. Mnisi buddyjscy ponownie musieli opuścić miasta i powrócić do górskich klasztorów.
Buddyzm w Korei zaczął się odradzać w XIX wieku, przede wszystkim dzięki działalności Kyŏnghŏ Sŏngu (1849–1912), który przyczynił się do reaktywacji wielu zamkniętych świątyń, ożywił działalność mnisich wspólnot i zainspirował szerokie grupy świeckich. Zachęcał swoich uczniów do budowania świątyń w miastach. Wychował pięciu wybitnych mistrzów sŏn, którzy kontynuowali jego dzieło. Śladem najwybitniejszych mistrzów koreańskich – Pojo Chinula, Taego Poŭ i Sŏsana Taesy – nie ograniczał praktyki tylko do medytacji siedzącej i metody hwadu, lecz doceniał także studiowanie sutr. Dążył przy tym do zjednoczenia szkoły sŏn ze szkołami kyo. Jego wskazówki dla praktykujących są do dziś wykorzystywane w kręgach koreańskiego sŏnu.
Trudny XX wiek
Dynastia Yi utraciła władzę w wyniku aneksji Korei przez Japonię w 1910 roku. Infiltracja polityczno-ekonomiczna oraz kulturalna ze strony Japonii rozpoczęła się pod koniec XIX wieku; przyczyniła się do poprawy położenia wspólnot buddyjskich (m.in. w 1895 r. zniesiony został zakaz wstępu mnichów buddyjskich do stolicy kraju, a niedługo potem zezwolono na wybudowanie w Seulu buddyjskiej świątyni). W 1905 roku Korea została protektoratem, a w 1910 roku – gubernatorstwem japońskim. Nowe władze oficjalnie popierały buddyzm, jednak zarazem dążyły – z pewnymi sukcesami – do wykorzystania mnichów do prowadzenia propagandy politycznej i indoktrynacji militarystycznej oraz podejmowały próby wprowadzania podziałów między odłamami buddyzmu koreańskiego. Wprowadzono ścisłą kontrolę administracyjną: opaci 31 głównych klasztorów prowincjonalnych, którzy na mocy nowych regulacji nadzorowali ponad 1200 mniejszych klasztorów, musieli regularnie kontaktować się z japońskim gubernatorem i składać mu sprawozdania ze swojej działalności. Wszystkie decyzje wymagały jego zatwierdzenia. We wspólnotach koreańskich wprowadzano wzory wykształcone w Japonii, zwłaszcza szkołę zen sōtō, w tym dopuszczalność zawierania przez mnichów małżeństw; wielu mnichów koreańskich skorzystało z tej możliwości, ale zarazem dość liczne grupy ostro występowały przeciw temu zwyczajowi. O skali akceptacji niektórych zmian świadczy fakt, że w 1945 roku w Korei było przeszło 6 tysięcy żonatych mnichów, podczas gdy zwolenników celibatu pozostało zaledwie około 600.
W tej sytuacji część środowisk buddyzmu koreańskiego zmierzała do większego zjednoczenia i wewnętrznej zgody. Już w 1921 roku grupa młodych mnichów utworzyła Buddyjskie Towarzystwo Reform, dążąc do zespolenia działań wszystkich szkół buddyjskich. Na jesieni 1928 roku odbyło się wstępne spotkanie Czogje i Kyojong; rok później ich przedstawiciele podpisali dokument, który wyszczególniał 31 punktów zgodności w nauczaniu. W 1935 roku obie szkoły połączyły się w jedną szkołę buddyzmu koreańskiego, która przyjęła nazwę Czogje; jej istnienie zostało oficjalnie uznane przez władze japońskie dopiero w 1941 roku.
Po 1945 roku Korea rozpadła się na dwa rejony, przekształcone trzy lata później w dwa państwa: Koreę Południową (Republikę Korei) i Koreę Północną (Koreańską Republikę Ludowo-Demokratyczną). W Korei Południowej buddyzm odzyskał możliwość swobodnej działalności i powrócił do swoich tradycyjnych form. W latach 1950–1957 została przeprowadzona reforma Szkoły Czogje, mająca na celu przede wszystkim odrzucenie wpływów japońskich, a w szczególności przywrócenie wymogu celibatu dla mnichów. Dochodziło przy tym do poważnych sporów – a niekiedy wręcz fizycznych starć – w ramach społeczności buddyjskiej, gdyż poszczególne odłamy walczyły o możliwość sprawowania kontroli nad poszczególnymi klasztorami. Otwarta walka i wzajemne dyskredytowanie się doprowadziły do osłabienia pozycji buddyzmu w Korei. W latach 70. ostatecznie doszło do podziału na Szkołę Czogje (stosującą wymóg celibatu) i Szkołę Taego (nazwana na cześć mistrza Taego Poŭ), która dopuszcza możliwość zawierania małżeństw przez mnichów (mniszki są zobowiązane do zachowania celibatu). W celu odróżnienia wizualnego mnichów z obu tradycji wprowadzono różne kolory kasa: Szkoła Taego używa tradycyjnych czerwonych, podczas gdy Szkoła Czogje stosuje brązowe.
Niejednoznaczną rolę odegrał prezydent Park Chung-hee (sprawował rządy w latach 1960-1979). Oficjalnie wspierał buddyzm, afiszował się z wysoko postawionymi w hierarchii mnichami, przeznaczał znaczne środki na renowację świątyń, a jednocześnie wykorzystywał go propagandowo przez promowanie znanej z królestwa Silla ideologii hoguk bulgyo (dosłownie „buddyzm w obronie kraju”) i tradycji mnichów walczących zbrojnie w obronie Korei. Mocno ingerował w reguły zakonne, wprowadzając obowiązek odbywania służby wojskowej przez mnichów, zobowiązując opatów do corocznego odnawiania przysięgi wierności wobec ojczyzny czy wreszcie zmuszając klasztory do rezygnacji z diety wegetariańskiej. Mnisi w większości akceptowali te zasady, a nawet nazywali go „bodhisattwą”, stawiali jego portrety na ołtarzach, a w Błękitnym Domu (siedzibie prezydenta) regularnie odprawili poranne rytuały pomyślności. Natomiast ci, którzy się nie podporządkowali lub istniały wobec nich takie podejrzenia, byli poddawani represjom. Był wśród nich m.in. Jongmae Kenneth Park, obecny patriarcha Zakonu Taego. Polityczne zaangażowanie buddyzmu na rzecz autorytarnej władzy po raz kolejny podważyło jego wiarygodność i spowodowało odejście wielu ludzi od tej religii.
W latach 80., w czasie prezydentury Chun Doo-hwana, który był metodystą, państwo prowadziło politykę osłabiania buddyzmu, co budziło sprzeciw zwłaszcza Szkoły Czogje. Wiele historycznych świątyń zostało przekształconych w obiekty turystyczne, zarządzane przez administrację państwową. Dochodziło do aresztowań mnichów buddyjskich i wysyłania ich do obozów reedukacji, a nawet do przypadków ataków na klasztory i niszczenia posągów Buddy i bodhisattwów. Konflikt pomiędzy buddystami a rządem koreańskim i protestantami trwał także w latach 90. Sytuacja unormowała się dopiero na początku XXI w., wraz z prezydenturą Park Geun-hye, córki Park Chung-hee (usunięta z urzędu w 2017 na drodze impeachmentu). Obecny prezydent Mun Jae-in, choć jest katolikiem, życzliwie i z szacunkiem odnosi się do buddyjskiego dziedzictwa Korei.
Odsetek mieszkańców Korei Południowej deklarujących się jako wyznawcy buddyzmu w latach 1962–2005 wzrósł od 2,6% do 22,8%, jednak w ciągu kolejnych 10 lat spadł do poziomu 15,5%; zdecydowana większość z nich należy do Szkoły Czogje. Druga pod względem wielkości jest Szkoła Taego. Organizacje buddyjskie prowadzą działalność oświatową (od poziomu przedszkola aż po uniwersytet), wydawniczą (między innymi przełożono kanon buddyjski na współczesny język koreański) i charytatywną.
W Korei Północnej, w związku z ateistycznym nastawieniem władz, buddyzm został praktycznie wyeliminowany, choć zachowano niektóre świątynie jako obiekty koreańskiego dziedzictwa kulturowego.
Buddyzm koreański na Zachodzie
Pierwszym mnichem koreańskim, który wyjechał na Zachód z zamiarem propagowania buddyzmu, był Tough Chinho (1889–1986?), który w 1930 roku wziął udział w zorganizowanej przez Japończyków konferencji młodych buddystów w Honolulu na Hawajach. W sierpniu następnego roku Tough Chinho wrócił do Honolulu i założył Koryŏ Sŏnsa („koreańską świątynię sŏn”). Nie wiadomo jednak, ile czasu funkcjonowała, ani jaki był zasięg jej oddziaływania.
Natomiast pierwszym mnichem buddyjskim z Korei, który przyjechał do Stanów Zjednoczonych po II wojnie światowej, był Seo Kyungbo (1914–1996) ze Szkoły Czogje. W drugiej połowie lat 60. zaczął nauczać buddyzmu małą grupę uczniów w Filadelfii. W 1969 roku dołączył do niego Il-Kwon (później nosił imię Gosung); wspólnie założyli w 1970 roku World Zen Center koło Newport (Wirginia). Seo Kyungbo wkrótce powrócił do Korei, ale przyjeżdżał do Stanów niemal co roku.
Działalność misyjna poza granicami Korei zaczęła rozwijać się na większą skalę od lat 70. Szkoły buddyzmu koreańskiego powstały między innymi w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Japonii, Hongkongu, na Tajwanie, we Francji, w Niemczech i Hiszpanii oraz w ówczesnych krajach bloku wschodniego: Polsce, Czechosłowacji i na Węgrzech, a później także w Rosji i na Litwie. Pierwszym mnichem koreańskim, który na stałe mieszkał i nauczał na Zachodzie, był Samu Sunim. Przyjechał do Stanów Zjednoczonych już w 1967 roku; założył w Nowym Jorku Zen Lotus Society, tworząc własny, nieco zmodyfikowany system nauczania.
Ważną rolę w procesie upowszechniania koreańskiego sŏn odegrał mistrz Seung Sahn, który od 1972 roku prowadził aktywną działalność na Zachodzie, tworząc własny uwspółcześniony system nauczania buddyzmu. W 1983 roku założył Szkołę Zen Kwan Um, która uzyskała międzynarodowy zasięg i stała się jedną z największych organizacji zen na świecie.
Nauczanie tradycyjnego buddyzmu sŏn na Zachodzie zapoczątkował związany ze Szkołą Czogje Kusan Suryŏn; choć mieszkał i nauczał przede wszystkim w Korei, jego uczniami było wiele osób z Zachodu. Na początku 1973 roku otworzył w Kalifornii Sambosa – pierwszą koreańską świątynię w klasycznym stylu w Stanach Zjednoczonych. Nauk udzielał w niej między innymi Donald Gilbert (przybrał imię Ta Hui; 1909–2006), który jako pierwszy Amerykanin uzyskał od Seo Kyungbo przekaz dharmy (1973 r.).
Taego Order (Szkoła Taego), druga co do wielkości szkoła sŏn w Korei, pod przewodnictwem Dr. Jongmae Kenneth Parka intensywnie rozwija się na Zachodzie od 2007 roku, upowszechniając tradycyjne nauczanie buddyzmu koreańskiego.
Istotne znaczenie ma także działalność Pohwa Sunima, który w 1994 roku założył w Stanach Zjednoczonych World Zen Fellowship; w jego skład wchodzą Potomac Zen Sangha, Patriarchal Zen Society oraz Baltimore Zen Center. Jest on także pionierem „cyber zenu”, wykorzystywania technologii informatycznych oraz internetu do szerzenia nauczania buddyjskiego.
Buddyzm koreański w Polsce
Informacje o buddyzmie koreańskim i jego specyfice po raz pierwszy pojawiły się w wydanej w 1905 roku relacji Wacława Sieroszewskiego, polskiego podróżnika i etnografa, z jego podróży do Korei (Korea. Klucz Dalekiego Wschodu). Jednak dopiero w latach 70., w wyniku popularyzacji buddyzmu zen na Zachodzie, zwiększyło się zainteresowanie nim także w Polsce. Pierwszym koreańskim mistrzem medytacji buddyjskiej, który nauczał w naszym kraju, był Seung Sahn, który przyjechał w 1978 roku na zaproszenie polskich uczniów (dużą rolę odegrał Antoni Szoska, późniejszy wykładowca ASP w Krakowie). Podczas tej wizyty w domu Andrzeja Czarneckiego pod Krakowem odbyło się pod kierunkiem mistrza pierwsze odosobnienie. Powstały wówczas w Krakowie i w Warszawie dwie grupy praktykujące zgodnie z jego wskazówkami; wkrótce utworzyły się kolejne.
W kolejnych latach Seung Sahn regularnie odwiedzał nasz kraj aż do swojej śmierci w 2004 roku. Aktualnie w Polsce nauczanie w jego stylu kontynuuje Szkoła Zen Kwan Um.
W Polsce od kilku lat jest obecna również Szkoła Zen Taego. W październiku 2015 roku miała miejsce pierwsza wizyta w naszym kraju Jongmae Kunsunima, patriarchy Zakonu Taego; w jej trakcie wygłosił on publiczne wykłady w Warszawie i Opolu oraz poprowadził odosobnienie medytacyjne w Opolu.
Natomiast Warszawska Grupa Zen czerpie zarówno z tradycji Czogje i Taego, jak i z nauk współczesnych mistrzów nawiązujących do buddyzmu sŏn.
Bibliografia:
Catholic President Moon Jae-in spends the first day of his holiday at a Buddhist temple (https://www.knowingkorea.org/contents/view/285/Catholic-President-Moon-Jae-in-spends-the-first-day-of-his-holiday-at-a-Buddhist-temple)
Digital Dictionary of Buddhism (http://www.buddhism-dict.net/ddb/)
Huzarski R., Jikjisa. Buddyzm generala Parka (https://wloczykij.org/blog/2020/11/04/jikjisa-buddyzm-generala-parka/?fbclid=IwAR2m6LzfTmFDl_UYy-m02nPklZj6NYc5yrcCYuP92culDXrIQwj447fXW_E)
Karpowicz P., Koreański buddyzm zen: jego tradycje i współczesny rozwój (b.r.)
Korean Americans and Their Religions. Pilgrims and Missionaries from a Different Shore, red. Ho-Young Kwon, Kwang Chung Kim, R. Stephen Warner, Philadephia 2001
Ogarek-Czoj H., Religie Korei. Rys historyczny, Warszawa 1994
Rurarz J.P., Historia Korei, Warszawa 2009
Seon (http://www.dontknowfilm.com/?p=972)
Tikhonov V., Violent Buddhism – Korean Buddhists and the Pacific War, 1937-1945, w: red. V. Tikhonov, T. Brekke, Buddhism and Violence. Militarism and Buddhism in Modern Asia, New York 2014, s. 227-246