Niektórzy ludzie mogą odnosić wrażenie, że praktykujemy dharmę po to, by osiągnąć nirwanę. Ale jest to błąd. Umysł, taki jaki jest, jest pierwotnie spokojny i doskonale czysty. Osiągnięcie tego jest prawdziwą nirwaną, czyli wyzwoleniem. Dlatego naucza się: „Wszystkie dharmy są pierwotnie naznaczone nirwaną”.
Komentarz
Twoje oczy nie widzą twoich własnych oczu. Błędem byłoby więc powiedzieć, że możesz zobaczyć swoje własne oczy. To wyjaśnia, dlaczego poproszony o wyjaśnienie zasady niedualności bodhisattwa Mandziuśri odwołał się do konceptualnego myślenia (o nieobjaśnianiu niczego), a świecki człowiek Wimalakirti odpowiedział na to samo pytanie milczeniem.*
Tłum. z jęz. ang.: Leszek Wojas
*Rozdział Drzwi Dharmy niedualności Sutry Wimalakirtiego zawiera opowieść o tym, jak pewnego dnia Wimalakirti zwrócił się do bodhisattwów z pytaniem: „Dobrzy panowie, objaśnijcie proszę, w jaki sposób bodhisattwowie wchodzą w drzwi Dharmy niedualności?”. Licznie zgromadzeni bodhisattwowie udzielali rozmaitych odpowiedzi. Bodhisattwa Mandziuśri podsumował ich wyjaśnienia: „Dobrzy panowie, wszyscy mówiliście słusznie. Mimo to, wszystkie wasze objaśnienia same w sobie są dualistyczne. Nie znać żadnej nauki, nie wyrażać niczego, nie mówić niczego, nie objaśniać niczego, nie oznajmiać niczego, nie wskazywać niczego i nie nazywać niczego – to jest wejście w niedualność”. Na koniec powiedział do Wimalakirtiego: „Wszyscy wygłosiliśmy nasze własne nauki, szlachetny panie. Teraz prosimy o twoje objaśnienie nauki wejścia w zasadę niedualności”. Wimalakirti zachował milczenie, nie mówiąc w ogóle nic.
Jego „wypowiedź” na ten temat – słynne milczenie – wieńczy całą serię wypowiedzi i jest pośrednio formułowana jako „ostatnie słowo”. Ta część tekstu była ważna dla późniejszej tradycji, w tym różnych szkół czan i zen, jako źródło poglądu, że prawda leży poza słowami, a specjalnie zaaranżowane akty milczenia są jej najbardziej adekwatnym wyrazem. Ten fragment Sutry Wimalakirtiego został wykorzystany jako osiemdziesiąty czwarty koan z Zapisków z Błękitnej Skały.
Cytaty za: Sutra Wimalakirtiego, przeł. H. Smagacz, Lublin 2006, s. 105-109.