Ślubuję, że nie będę odbierać życia
Ślubuję, że nie będę dopuszczać się kradzieży
Ślubuję, że nie będę wyrządzać krzywdy w relacjach seksualnych
Ślubuję, że nie będę kłamać
Ślubuję, że nie będę brać substancji zaburzających jasność umysłu
Wskazania to część praktyki, która jest najbardziej bezpośrednio związana z naszym codziennym życiem. Są to wskazówki, które mówią nam, jak powinniśmy funkcjonować w świecie. Mistrz Seung Sahn podkreślał, że „wskazania oznaczają życie we właściwy sposób, czyli Dharmę, ponieważ właściwym znaczeniem słowa Dharma jest «prawdziwa droga»”. Z tego powodu „są one po prostu naturalnymi zasadami, które wspierają naszą praktykę”.
Istotą wskazań jest przeciwdziałanie truciznom umysłu: nienawiści, pożądaniu oraz ignorancji, które prowadzą do wyrządzania krzywdy sobie i innym. W wyniku nienawiści powstają mordercze myśli i złe intencje, sięga się po oszczerstwa lub używa szorstkich słów, a w skrajnych przypadkach po przemoc i morderstwo. Pożądanie i chciwość sprzyjają powstawaniu pragnienia, by wejść w posiadanie czegoś nawet wbrew obowiązującym zasadom, a w konsekwencji sprzyjają oszustwom, kradzieży i nawiązywaniu niewłaściwych relacji seksualnych. Ignorancja powoduje, że nie jesteśmy świadomi negatywnych skutków podejmowanych działań.
Należy przy tym dążyć do przestrzegania każdego z pięciu wskazań na poziomie ciała, mowy oraz umysłu. Już samo żywienie nienawistnych myśli czy pragnienia posiadania czegoś, co jest dla nas z różnych powodów nieosiągalne, oznacza wejście na ścieżkę, prowadzącą do niewłaściwej mowy (np. okazywania zawiści lub namawiania innych do kradzieży) i niewłaściwych zachowań (np. włamania do sklepu). Gniewne, poniżające i oszczercze słowa tworzą atmosferę sprzyjającą krzywdzeniu innych, aż do zabójstwa włącznie. Korzystanie z substancji zaburzających jasność umysłu sprzyja zmniejszeniu kontroli nad sobą, a to może pociągnąć za sobą złamanie któregoś z pozostałych czterech wskazań. Natomiast stosując się do wskazań uczymy się opanowywać negatywne emocje, zwłaszcza nienawiść i pożądanie, oraz powstrzymywać od podejmowania destrukcyjnych działań. Dzięki temu dyscyplinujemy i oczyszczamy nasze ciało, mowę i umysł. Powstrzymywanie się od zabijania, kradzieży oraz wyrządzania krzywdy w relacjach seksualnych dyscyplinuje działania ciała. Powstrzymywanie się od kłamstwa, w tym także rozpowszechniania niesprawdzonych informacji i składania obietnic bez pokrycia, dyscyplinuje działania werbalne. Dyscyplina ciała i mowy stwarza warunki dla osiągnięcia czystości umysłu, czemu dodatkowo sprzyja rezygnacja ze stosowania substancji zaburzających jasność myślenia. Mistrz Seung Sahn podkreślał, że „wskazania zawierają w sobie praktyki Właściwej Mowy, Właściwego Działania i Właściwego Życia”.
Trzeba przy tym pamiętać, że wskazania stanowią jedynie ogólne wskazanie drogi. W konkretnych sytuacjach może dochodzić zarówno do łamania kilku z nich (np. posłużenie się oszustwem w celu wyłudzenia pieniędzy; zgwałcenie i zamordowanie kogoś), jak i do konfliktu między nimi (np. między zakazem kłamstwa a udzieleniem komuś schronienia w sytuacji zagrożenia utratą życia). Dotrzymywanie tych wskazań zawsze i wszędzie, a zwłaszcza podejmowanie trafnych wyborów w sytuacjach, gdy dochodzi do konfliktu między nimi, wymaga nie tylko dyscypliny, lecz także mądrości i umiejętności wyważenia racji.
Zachowanie dyscypliny ciała, mowy i umysłu służy i nam samym, i innym ludziom wokół nas. Zwiększa się nasza uważność na własne motywacje i skutki naszych działań. Rozwija się cierpliwość i współczucie w stosunku do innych ludzi. Prowadzi to do naturalnego rozwijania się miłującej dobroci i współczucia. „Jeśli podążasz za tymi wskazaniami, osiągasz dobro. Właściwe działanie pojawi się samo z siebie: nie potrzebujesz sprawdzać wewnątrz ani zewnątrz. Z chwili na chwilę możliwe staje się «tylko robienie tego», ponieważ wskazania już wskazały drogę ku naszej właściwej pracy pomagania wszystkim istotom”. Dzięki temu możemy nie tylko przestać krzywdzić innych, lecz także zacząć im pomagać: ochraniać ich życie, okazywać im szczodrość, zachowywać się odpowiedzialnie wobec bliskich i obcych, używać mowy w sposób przynoszący dobro (np. przynosić pociechę lub godzić tych, którzy nie są ze sobą w harmonii), dbać o jasność umysłu własnego i innych. Wtedy postępujemy mądrze i łagodnie z intencją bodhisattwy. Jak nauczał nas Śantidewa:
Wszystko, co zrobiłem i co teraz czynię,
Całe dobro, które zdołałem zgromadzić,
Niech uspokoi i niech uśmierzy
Ból wszelki istnienia wszelkiego.
Niechaj więc stanę się lekiem i lekarzem
Dla wszystkich cierpiących i obolałych,
I dopóki na zawsze nie opuści ich choroba,
Będę ich opiekunem i sługą oddanym.
Powinniśmy zatem dokładać wszelkich starań, by w naszym codziennym życiu jak najpełniej stosować się do tych pięciu wskazań. Jeśli nie uda nam się dotrzymać któregoś z nich, powinniśmy szczerze przyznać się do tego oraz podjąć działania w celu naprawienia wyrządzonego zła. I od nowa dążyć do życia zgodnie z nimi, dla dobra własnego i innych.
Cytaty zostały zaczerpnięte z książek:
Seung Sahn, Kompas zen, tłum. Bon Gak (Robert Bączyk), Warszawa 2005
Śantidewa, Droga ku przebudzeniu, tłum. Magda Złotowska, Warszawa 2016